BELGELERLE MUSTAFA KEMAL ATATÜRK

BELGELERLE MUSTAFA KEMAL ATATÜRK


--------------------------------------------------------------------------------

ÖNSÖZ

Tarih, tabiatın zıddına insanların esiridir. Böyle olmakla beraber, tarihin inşasındaki esas rol, toplumlara mı yoksa kahramanlara mı aittir sorusu bilim adamları arasında tartışılıyor olsa da bu tartışmanın hiçbir anlamı yoktur. Çünkü kendi iradesi, aklı ve bilgisiyle hareket eden ister kişi olsun ister toplum mutlaka tarihi etkiler. Bilim ve fikir kahramanlarına sahip olan toplumlar şuurlanır, siyaset kahramanlarına sahip olan toplumlar dünya milletleri arasında şahsiyet kazanır, askerî kahramanlara sahip olan toplumlar varlık ve şahsiyetlerini korumada başarılı olurlar. Ne var ki böyle kahramanlar da bilgili, kültürlü, şahsiyetli toplumların eseridir. Öyleyse tarihi yapan ne tek başına fert ne de toplumdur. Tarihi yapan irade, bilgi sahibi şahsiyetli yöneticileriyle bütünleşip harekete geçebilen toplumlardır. İşte çöken Osmanlı Devleti'nden modern Türkiye'nin doğuşu, bu tarihî olgunun en iyi örneklerinden biridir. Bu tarihî olgunun hiç şüphesiz baş mimarı da toplumuyla bütünleşen bir lider olan Mustafa Kemal ******'tür.

Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı'nda yenilmesinden sonra İtilâf Devletleri tarafından Sevr'in dayatılması üzerine Türk milleti tarihinin belki de en karanlık bir dönemine girmiş bulunuyordu. İşte böyle bir ortamda Mustafa Kemal Paşa'nın liderliğinde şahlanan Türk millî ruhu Mondros Mütarekesi'nin boğucu havası ve yalnızlığı içinde Müdafaa-i Hukuk Hareketi'nin kaynağı ve dinamosu olmuştur. Mustafa Kemal Paşa'nın liderliğinde yürütülen Milli Mücadele Hareketi ile Türk milleti kendisine biçilmeye çalışılan Sevr kefenini yırtmış, Misak-ı Millî sınırları içinde bağımsız genç Türkiye Cumhuriyeti'ni kurmuştur. Mustafa Kemal Paşa bu mücadele sırasında Türk toplumunu dağılma tehlikesinden kurtararak Müdafaa-i Hukuk hareketi içindeki dağınık mahallî güçlerin temsilcilerini TBMM bünyesinde Misak-ı Millîci bir sentez içinde kaynaştırmıştır.

Cumhuriyet'in 80. yılı vesilesiyle hazırlanan Belgelerle Mustafa Kemal ****** (1916-1922) adlı bu eser, tarihî bir dönüşümün yaşandığı ve Türkiye Cumhuriyeti'nin temellerinin atıldığı 1916-1922 yıllarına ait belgelerden oluşmaktadır.

Gerek Başbakanlık Osmanlı Arşivi ve gerekse Cumhuriyet Arşivi'nde tasnifleri tamamlanan yeni fonlardan ve mümkün olduğu kadar daha önce hiçbir yerde yayınlanmamış belgelerden yararlanılarak hazırlanan kitapta yer alan belgelerin büyük çoğunluğu Osmanlıca'dır. Zaman zaman İngilizce ve Fransızca belgeler de bulunmakta olup bunların tercümeleri yapılmıştır. 84'e ulaşan konu başlığının yer aldığı eserde toplam 428 belge, kronolojik bir sıralamaya tabi tutularak transkripsiyonu, tercümesi ve metni ile birlikte verilmiştir. Bu eser, daha önce yine kurumumuzca yayınlanan ****** ile İlgili Arşiv Belgeleri, 1911-1921 Tarihleri Arasına Ait 106 Belge (Ankara 1982, 206 sayfa) adlı kitaptan tamamen ayrı olup yeni vesikalardan meydana gelmektedir.

Eserin imparatorluktan milli devlete geçiş sürecindeki olaylara ışık tutmasını diler, yayınlanmasında emeği geçen Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü personeline teşekkür ederim.

Doç. Dr. Yusuf SARINAY

Devlet Arşivleri Genel Müdürü